Alergia na pyłek roślin czy infekcja? Jak rozpoznać objawy uczulenia i skutecznie je złagodzić

Uczulenie na fruwające w powietrzu pyłki nosi nazwę alergii wziewnej i dotyczy ok. 20 proc. z nas. Może wystąpić w każdym momencie życia. Gdy uczulający pyłek dostaje się do nosa czy oczu, w organizmie dochodzi do nagłego wyrzutu do krwi dużych ilości substancji wywołujących stan zapalny, m.in. histaminy. Wiosną i wczesnym latem, gdy kwitną drzewa, trawy i chwasty, ryzyko alergii wziewnej jest najwyższe.

Przyczyny alergii wziewnej

Alergia powstaje na skutek nadwrażliwości układu odpornościowego, prowadząc do nadmiernych reakcji obronnych organizmu. Z jednej strony rolę odgrywają czynniki genetyczne, a z drugiej środowisko, w którym przebywamy.

Gdy jedno z rodziców jest alergikiem, ryzyko wystąpienia choroby u dziecka wynosi ok. 40 proc. (jeśli oboje – aż 80 proc.). Problem może pojawić się już w okresie niemowlęcym w postaci alergii pokarmowej czy atopowego zapalenia skóry, by później przekształcić się w postać wziewną alergii czy astmę oskrzelową. Zmiany te w przebiegu miesięcy i lat noszą nazwę marszu alergicznego.

Alergia wziewna coraz częściej dotyka osoby starsze. W związku ze wzrastającą średnią długością życia alergia, która objawia się dopiero w starszym wieku, może mieć przebieg ciężki i gwałtowny. Jej objawy nasilają osłabiona odporność oraz choroby współistniejące.

Do rozwoju alergii przyczyniają się:

• długotrwały stres
• wyczerpanie fizyczne i psychiczne
• chroniczne niedosypianie,
• palenie tytoniu
• smog – z tym zastrzeżeniem, że cząstki zanieczyszczeń atmosferycznych nie alergizują, ale uszkadzają drogi oddechowe i ułatwiają przenikanie alergenów. Jeżeli nasze mechanizmy obronne nie działają sprawnie, kontakt z dużą ilością atakujących nas pyłków może być ryzykowny
• niewłaściwa dieta – bogata w konserwanty, a uboga w cynk, selen, żelazo, witaminy i inne składniki odżywcze

Dlatego alergię uważa się za chorobę cywilizacyjną.

Objawy alergii wziewnej

Początek może być ledwie zauważalny. Pierwsze objawy alergii to:

• swędzenie nosa
• swędzenie spojówek

Inne typowe objawy to:

• kichanie salwami, np. 5-10 razy (najczęściej po wyjściu z domu)
• wodnisty wyciek z nosa lub uczucie zatkanego nosa, często również ból u nasady
• łzawienie
• pieczenie oczu
• zaczerwienienie spojówek
• chrypka
• drapanie w gardle
• pokasływanie
• duszności
• spowodowane skurczem oskrzeli (astma)
• przewlekłe zapalenie oskrzeli ze świszczącym oddechem
• bóle brzucha
• świąd u nasady języka
• nudności
• wymioty
• biegunka (alergia może zaatakować układ pokarmowy)
• wypryski
• swędzenie skóry
• bąble na skórze
• gorączka sienna
• wstrząs anafilaktyczny

Badania, które należy wykonać

Aby ustalić przyczynę choroby, zgłoś się do poradni alergologicznej. Skierowanie otrzymasz od swojego lekarza rodzinnego.

Alergolog przeprowadzi szczegółowy wywiad rodzinny i zleci testy skórne lub ocenę swoistych przeciwciał IgE. Lekkie nakłuwanie skóry podczas zabiegu nie jest bolesne. Obrzęk i zaczerwienienie w miejscu zaaplikowania  alergenu, np. pyłku brzozy, świadczy o tym, że to właśnie on jest sprawcą uczulenia.

Rzadziej wykonuje się testy prowokacyjne, podając do nosa czy oka roztwór z substancją podejrzewaną o wywoływanie alergii. Twoja gwałtowna reakcja, np. kichanie, duszność, potwierdzą diagnozę.

Jak sobie pomóc

Unikanie alergenów nie zawsze jest możliwe. Dlatego jeśli jesteś uczulona na pyłki roślin wiatropylnych, stosuj następujące zasady:

• ogranicz wychodzenie na zewnątrz w czasie słonecznej i wietrznej pogody
• noś okulary (jak najszczelniej osłaniające oczy)
• zamykaj okna w czasie jazdy samochodem, często zmieniaj filtry klimatyzacji
• nie przebywaj w pobliżu otwartych okien, jadąc pociągiem czy autobusem
• po powrocie do domu myj twarz, płucz nos i spojówki roztworem soli fizjologicznej
• kup oczyszczacz powietrza

Gdy to nie wystarczy, lekarz przepisze ci:

• Leki antyhistaminowe
  Zmniejszają objawy (świąd, kichanie i katar) lub nie dopuszczają do ich wystąpienia. Te starszego typu mogą być przyczyną senności i zaburzeń koncentracji, nowszego – feksofenadyna, loratadyna, bilastyna nie powodują takich działań i można je bezpiecznie zażywać nawet przez kilka miesięcy; leki obkurczające naczynia nosa – gdy obrzęk nosa nie pozwala oddychać, ułatwiają dostęp glikokortykosteroidom, glikokortykosteroidy w postaci aerozoli do nosa – głównie działają przeciwzapalnie.
• Leki antyleukotrienowe
  Są alternatywą dla wziewnych glikokortykosteroidów.
• Kromony
  Ich rolą jest niedopuszczenie do pojawienia się objawów astmy.

Warto poddać się odczulaniu. Trwa 3-5 lat. Polega na podawaniu w iniekcjach małej ilości alergenów. Najpierw zabiegi wykonuje się co tydzień, potem coraz rzadziej. Terapia jest możliwa w ramach NFZ.

Gdy uczulający pyłek dostaje się do nosa czy oczu, w organizmie dochodzi do nagłego wyrzutu do krwi dużych ilości substancji wywołujących stan zapalny.

Chroń się przed alergią krzyżową

Jeśli zmagasz się z uczuleniem na pyłki roślin, bądź ostrożna także w… kuchni. Niektóre pokarmy zawierają bowiem cząsteczki białek o budowie zbliżonej do alergenów roślinnych. Gdy uczulają cię trawy czy pyłki drzew, w czasie ich pylenia wystrzegaj się tych niebezpiecznych dla siebie produktów. Gdybyś je zjadła, ilość uczulających substancji mogłaby skumulować się w twoim organizmie, co groziłoby obrzękiem twarzy, dusznością, a nawet wstrząsem anafilaktycznym. Ale uwaga, jeśli chodzi o warzywa i owoce, są groźne tylko w postaci surowej. Obróbka termiczna pozbawia je właściwości alergenowych.

Częste reakcje krzyżowe

• Pyłek brzozy: jabłko, gruszka, banan, kiwi, morela, wiśnia, czereśnia, mango, marchew, seler, papryka, orzechy, pieprz.
• Pyłek bylicy: jabłko, gruszka, kiwi, arbuz, pestki słonecznika, marchew, seler, pomidor, świeży koper, orzechy, mąka pszenna, kasza jęczmienna.
• Pyłki traw: jabłko, gruszka, śliwka, brzoskwinia, kiwi,melon, seler, pomidor, cebula, mąka żytnia, mąka pszenna, płatki owsiane.

Jeśli uczulają cię pyłki, możesz źle reagować na owoce.