Masz poranną sztywność kręgosłupa i ból promieniujący do nogi? To może być rozsiana samoistna hiperostoza szkieletu, zwana inaczej chorobą Forestiera. Objawia się głównie powstawaniem narośli kostnych. Jak rozpoznać chorobę i jak przebiega jej diagnostyka? Sprawdź, na czym polega leczenie choroby Forestiera. Chorobę Forestiera można pomylić ze zwyrodnieniem stawów i zesztywniającym zapaleniem stawów kręgosłupa (ZZSK). Czym się różnią te choroby?
Sześćdziesięciosiedmioletni pacjent skarżył się na bóle w odcinku piersiowym kręgosłupa. Mówił także, że rano, po obudzeniu się, czuje sztywność pleców i potrzebuje trochę czasu, żeby się „rozruszać”. Trafił do gabinetu ortopedy, który zapytał go, czy odczuwa ból również w innych stawach. Przyznał, że czasem przy większej aktywności bolą go także kolana. W czasie badania stwierdzono niewielkie, twarde zgrubienia w okolicy rzepki w obu kolanach i w miejscu przyczepu ścięgien Achillesa do kości piętowych. Lekarz zlecił RTG kręgosłupa piersiowego i szyjnego – opisano w nim wyrośla kostne na trzonach kręgów bez zwężenia przestrzeni międzykręgowych – oraz RTG stawów kolanowych i skokowych, w których opisano zwapnienia w obrębie ścięgien w okolicy ich przyczepów do kości. Rozpoznanie: choroba Forestiera.
Na czym polega choroba Forestiera?
Rozsiana samoistna hiperostoza szkieletu, zwana inaczej chorobą Forestiera, polega na powstawaniu narośli kostnych w miejscach przyczepów do nich ścięgien, pierścieni włóknistych, torebek stawowych i więzadeł, czyli w miejscach, gdzie na kości działają największe siły pociągające.
Choroba dotyczy głównie kości kręgosłupa, ale można ją wystąpić w każdej okolicy ciała. W kręgosłupie najczęściej zajęte są kręgi piersiowe, w których spotyka się wyrośla kostne przypominające papuzie dzioby, jednak zmiany mogą pojawić się w każdym odcinku. Poza wyroślami kostnymi stwierdza się także zwapnienia w więzadłach kręgosłupa. Mogą się one wystąpić wzdłuż całego kręgosłupa, dając w badaniu RTG obraz „spływającego wosku”. U pacjentów z chorobą Forestiera stwierdza się też: zmiany w stawach biodrowych, gęstniejące zapalenie kości biodrowej, zgrubienie blaszki wewnętrznej kości czołowej (zwykle wykrywa się je przypadkiem podczas tomografii komputerowej głowy wykonywanej z innego powodu).
Przyczyny i objawy choroby Forestiera
Podłoże choroby nie jest znane, wiadomo jednak, że częściej dotyka osoby z zaburzeniami metabolicznymi: cukrzycą, hiperurykemią (wysokie stężenie kwasu moczowego w organizmie), hipertriglicerydemią (podwyższony poziom trójglicerydów we krwi), hipercholesterolemią (wysoki poziom cholesterolu), o nadmiernej masie ciała. Zauważono również związek między występowaniem choroby a długotrwałym przyjmowaniem leków przeciwdepresyjnych i przeciwtrądzikowych (retinoidów).
Choroba Forestiera może przebiegać całkowicie bezobjawowo. W przypadku nasilonych zmian w obrębie kręgosłupa może pojawić się ból z promieniowaniem do nóg, wrażenie porannej sztywności i ograniczenie jego ruchomości. Czasem występuje ból w innych zajętych stawach.
Diagnostyka choroby Forestiera. Jakie badania wykonać?
W badaniu przedmiotowym lekarz wyczuje, a nawet zobaczy, zwapnienia i kostnienia w obrębie przyczepów ścięgien do kości, np. w okolicy ramienia, grzebienia kości biodrowej, guzowatości piszczeli, rzepki, w okolicy stawu biodrowego, stawów rąk.
Rozpoznanie stawia się na podstawie badania rentgenowskiego zajętych stawów i okolic. O chorobie świadczą charakterystyczne zmiany kostne i zwapnienia w obrębie tkanek miękkich wokół stawów. W wątpliwych sytuacjach należy wykluczyć zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa oraz chorobę zwyrodnieniową stawów.
Na czym polega leczenie choroby Forestiera?
Nie ma przyczynowego leczenia choroby Forestiera. Lekarz przede wszystkim skieruje cię na rehabilitację, która pozwoli utrzymać sprawność i ruchomość stawów.
W przypadku silnych dolegliwości bólowych przepisze ci leki przeciwzapalne z grupy NLPZ (mogą spowolnić proces wapnienia w tkankach miękkich); najbezpieczniejszą formą leku do długotrwałego stosowania jest żel. W sytuacji, gdy narośla kostne są duże, konieczne może być ich operacyjne usunięcie.
Choroba Forestiera nie jest chorobą śmiertelną, rzadko też prowadzi do inwalidztwa. Natomiast w przypadku znacznego zaawansowania może dość mocno ograniczyć ruchomość kręgosłupa, szczególnie w odcinku piersiowym, prowadząc tym samym do powikłań w obrębie narządów klatki piersiowej. Na rozsianą samoistną hiperostozę szkieletu chorują osoby po 60. r.ż.
Czym jest zwyrodnienie stawów i jak je leczyć?
To bardzo częsty problem u starszych osób. Przyczyną jest zużycie powierzchni stawowych związane z wiekiem, nadmiernym przeciążeniem, urazami i chorobami współistniejącymi. Może dotyczyć każdego stawu, ale najczęściej pojawia się w najbardziej obciążonych: biodrowym, kolanowym, w kręgosłupie. Na skutek nadmiernego zużycia chrząstki stawowej dochodzi do zniekształcenia powierzchni stawów i niedoboru płynu stawowego, co powoduje ból i ograniczenie ruchomości. W badaniach obrazowych widać zmiany w obrębie stawów.
Leczenie polega przede wszystkim na stosowaniu leków przeciwbólowych i rehabilitacji. W przypadku znacznego uszkodzenia stawu konieczne może być wszczepienie jego protezy.
Czym jest i jak się objawia zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK)?
Dotyka osoby młode, między 16. a 30. rokiem życia. Istotą choroby jest stopniowe kostnienie ruchomych połączeń kości kręgosłupa prowadzące do jego zesztywnienia. Początkowo ból w okolicy pośladków pojawia się tylko w nocy i ustępuje w czasie ruchu. Stopniowo obejmuje kolejne odcinki kręgosłupa (rzadziej stawy kończyn dolnych), występuje coraz częściej i dłużej. Z upływem czasu bardziej zmniejsza się również ruchomość kręgosłupa.
Rozpoznanie stawia się na podstawie badania RTG. Kręgosłup na zdjęciu przypomina bambusowy kij. Leczenie polega na stosowaniu leków przeciwzapalnych i immunosupresyjnych. Badanie obrazowe wykaże, co jest przyczyną bólu i sztywności kręgosłupa.
