Wiosenny detoks – pyszne dania z warzyw, które oczyszczą i wzmocnią organizm

Kiedy organizm uruchamia procesy oczyszczające, by pozbyć się nadmiaru tkanki tłuszczowej, wątroba jest bardziej obciążona. Dlatego warto jeść warzywa, które wspomogą jej oczyszczanie oraz takie, które będą działać moczopędnie i zwiększą odporność. 

Z warzyw uprawianych w naturalnych warunkach oczyszczająco na organizm działają brokuły, brukselka, kapusta, jarmuż, sałaty tzw. zimowe jak cykoria, endywia i roszponka oraz warzywa korzeniowe.

Cykoria, endywia i roszponka nie są nawożone, bo są mrozoodporne i uprawia się je w gruncie. Roszponka działa przeciwutleniająco, cykoria i endywia obniżają poziom cholesterolu i regulują poziom cukru. Najlepiej jeść je surowe. 

Sprawdź, jakie warzywa włączyć do diety, by wspomóc wiosenny detoks, a z jakich lepiej zrezygnować. 

Warzywa, które wspomogą wiosenne oczyszczanie organizmu

• Wśród warzyw wspomagających oczyszczanie, po które warto sięgnąć na przednówku wyróżniają się kapusty (włoska, biała i czerwona), jarmuż, cykoria i buraki.
• Z warzyw moczopędnych najsilniej działają marchew oraz karczochy. 
• Zaś odporność skutecznie podniesie dynia, marchew i brukselka. Mają dużo błonnika, a rozwojowi dobrej flory bakteryjnej naszych jelit sprzyja jedzenie warzyw bogatych w błonnik. Dziennie powinniśmy zjeść 30 g błonnika. Należy przy tym pamiętać o wypijaniu dużej ilości wody – błonnik pęcznieje w jelitach, i by nie wywoływał zaparcia, należy wypijać co najmniej 2 litry wody dziennie.
• By ułatwić przyswajanie witamin A,D, E i K warto warzywa skropić oliwą, posypać pestkami czy orzechami.
• Skórka warzyw korzeniowych ma więcej błonnika niż miąższ, dlatego warzywa gotujemy razem ze skórką, a dopiero później obieramy. A te które można jeść ze skórką jak np. marchew, porządnie szorujemy, osuszamy i jemy razem z nią. Pamiętajmy, że warzywa przyrządzone na parze czy upieczone tracą mniej błonnika niż ugotowane w wodzie. A im krótszy czas obróbki termicznej, tym więcej błonnika zostaje. Dlatego warto przyrządzać je na półtwardo, a jeśli tylko można – jeść surowe. 
• Codzienne jedzenie warzyw bogatych w błonnik przyczynia się do zmniejszenia wchłaniania cukru we krwi, obniżenia poziomu złego cholesterolu oraz ciśnienia. Zmniejsza także ryzyko rozwoju nowotworu jelita grubego, chorób serca oraz wystąpienia żylaków odbytu. ALE UWAGA! Jedzenie więcej niż 40 g błonnika dziennie może doprowadzić do niedoboru żelaza, cynku i wapnia, dlatego warto zachować umiar.

Oczyszczanie organizmu – warzywa, które lepiej ograniczyć

Wszystkie warzywa mamy dostępne cały rok. Ale te importowane są woskowane więc ich skórka nie nadaje się do jedzenia – a zwykle to tam jest najwięcej witamin, minerałów i błonnika. Często też warzywa ciepłolubne są uprawiane hydrofobowo, sztucznie nawożone i opryskiwane pestycydami. Przez to mają mało cennych wartości odżywczych i są pozbawione smaku. Dotyczy to np. pomidorów, ogórków, szpinaku, kolb kukurydzy, szparagów i różnych sałat.

Sałaty i szpinak uprawiane są w szklarniach i nawożone azotanami przyspieszającymi wzrost. Następnie pakowane w foliowe torby. Pod wpływem wilgoci, która nie ma jak odparować, azotany przekształcają się w szkodliwe nitrozoaminy. 

Oczyszczanie organizmu na wiosnę: jak gotować i przyprawiać warzywa

• Warzywa gotujemy (w  niewielkiej ilości wody lub na parze) albo pieczemy.
• Im mniej pokrojone, tym więcej pozostanie w nich składników odżywczych po obróbce termicznej.
• Doprawiamy goryczkowo, kwaśno lub pikantnie.
• Smak goryczki dają kozieradka, czarnuszka, kurkuma, szafran i curry. Warzywa te regulują wytwarzanie żółci. 
• Kwaśne przyprawy jak sok z cytryny, ocet winny czy pieprz cytrynowy ograniczają odkładanie tłuszczów i wspomagają oczyszczanie.
• Pikantne kminek, kumin, papryka chili oraz pieprz cayenne  pobudzają krążenie krwi, wspomagając oczyszczanie.
• Zamiast soli warto używać lubczyku, natki selera lub pietruszki, które działają moczopędnie, oczyszczając.
• By podnieść odporność, do warzyw dodajemy zioła jak oregano, tymianek, rozmaryn i przyprawy korzenne jak kardamon, imbir, gałka muszkatołowa, anyż i goździki. Podajemy polane jogurtem.

Warzywne dania na oczyszczenie i wzmocnienie organizmu wiosną

Purée marchewkowe

Na purée (czyt. piure) nadają się warzywa o zwartej konsystencji, które zawierają mało wody. Dodatek masła i mleka (lub jogurtu) zapewni kremową konsystencję. Gdy dodamy ser, purée będzie przypominać potrawę zwaną aligot (czyt. aligo).

Składniki:

• 4 marchewki
• cebula 
• 1/2 szklanki mleka 
• 1 pietruszka 
• 2 łyżki masła 
• 1/2 łyżeczki soli 
• łyżka oleju 
• 1/3 łyżeczki gałki muszkatołowej
• ząbek czosnku
• szczypta pieprzu 
• 4 dag sera mozzarella

Przygotowanie:

1. Czosnek miażdżymy i podsmażamy na oleju.
2. Marchew, pietruszkę i cebulę gotujemy w wodzie do miękkości.  Odcedzamy i miksujemy z resztą składników. 
3. Podgrzewamy w garnku, aż purée zgęstnieje. Podajemy zamiast ziemniaków lub jako jarzynkę do obiadu.

Gratin z selera i buraków

Au gratin (czytaj o gratę) oznacza warzywa zapiekane pod skorupką z gęstej śmietany i startego sera, posypane bułką tartą i polane stopionym masłem. Jeśli wolimy lżejsze dania, zamiast śmietany możemy użyć jogurtu. 

Składniki:

• 2 selery
• marchew
• 2 buraki 
• cebula
• ząbek czosnku
• łyżeczka estragonu
• pieprz
• 5 dag masła 
• 400 ml śmietany (lub jogurtu)
• 200 ml mleka
• 20 dag sera cheddar (lub podobnego)
• sól
• łyżka bułki tartej
• por
• łyżka oleju rzepakowego

Przygotowanie:

1. Seler, buraki, marchew i cebulę kroimy w cienkie plastry.
2. Ser ścieramy na tarce na dużych oczkach.
3. Ząbek czosnku miażdżymy i miksujemy razem ze śmietaną, mlekiem i estragonem. Doprawiamy solą i pieprzem. Dodajemy pokrojony por i podgrzewamy 5 minut na małym ogniu. 
4. Smarujemy olejem naczynie żaroodporne. Seler i buraki układamy warstwami, każdą oprószając piórkami cebuli, solą, pieprzem i posypujemy połową sera. Zalewamy sosem śmietanowym. Wierzch posypujemy resztą sera. Masło topimy z bułką tartą i zalewamy zapiekankę.
5. Przykrywamy folią aluminiową i pieczemy w temp. 200 st. i przez godzinę. Odkrywamy i pieczemy jeszcze kwadrans (do zbrązowienia góry).

Pietruszka pod beszamelem

Sos beszamelowy składa się z mleka, mąki i masła. W kuchni francuskiej doprawia się go nie tylko solą i pieprzem, ale też gałką muszkatołową i sokiem z cytryny. 

Składniki:

• 4 pietruszki
• 2 łyżki oleju
• 2 szklanki mleka
• 3 łyżki mąki pszennej
• 5 dag masła
• 1/4 łyżeczki soli
• 1/4 łyżeczki białego pieprzu
• 1/4 łyżeczki gałki muszkatołowej
• 2 łyżki soku z cytryny
• 2 łyżki koperku

Przygotowanie:

1. Pietruszkę obieramy. Każdą kroimy wzdłuż na pół. Gotujemy na półtwardo.
2. Masło rozpuszczamy. Dodajemy mąkę, pieprz, sól, gałkę i sok z cytryny. Podgrzewamy, mieszając, by nie powstały grudki. Wlewamy ciepłe mleko i intensywnie mieszamy przez ok. 10 minut - do chwili aż zgęstnieje.
3. Naczynie żaroodporne smarujemy olejem. Układamy pietruszkę. Posypujemy solą i pieprzem. Zalewamy sosem beszamelowym. Pieczemy 30 minut w 180 st. Potrawę podajemy posypaną koperkiem. 

Dynia z pasternakiem, figami i serem brie

Pasternak ma słodki, ale wyrazisty smak, a dynia słodki ale lekko mdlący. Możemy zjeść je także jako zdrowy deser, ale pieczemy wtedy dodatkowo z 2 gruszkami i garścią tłuczonych migdałów oraz orzechów. Do glazury nie dodajemy musztardy, tylko sok wyciśnięty z pomarańczy.

Składniki:

• 1 kg pasternaku
• 1 kg obranej dyni
• ząbek czosnku
• 2 łyżki octu winnego
• 2 łyżki miodu
• 6 suszonych fig
• łyżka oliwy
• sól
• pieprz
• łyżeczka tymianku
• garść natki
• łyżeczka musztardy Dijon (lub innej pikantnej)
• 20 dag sera brie (lub innego pleśniowego)
• 200 ml gęstego jogurtu

Przygotowanie:

1. Dokładnie wyszorowany pasternak kroimy w słupki, dynię na małe plasterki, a figi na połówki. Przygotowujemy glazurę z miodu, octu, oliwy, musztardy, przypraw i zmiażdżonego czosnku. Nacieramy pasternak, dynię i figi.
2. Mieszamy pasternak, dynię z figami. Zapiekamy 40 minut w 180 st. Przewracamy na blaszce na drugą stronę.
3. Jogurt miksujemy z serem i natką. Zalewamy pasternak, dynię i figi. Ponownie zapiekamy 10-15 minut w 180 stopniach.

Słodka sałatka z brukselki i marchwi

Składniki:

• 50 dag brukselki 
• jabłko 
• marchew 
• 20 dag dyni
• sól
• oliwa
• łyżka soku z cytryny 
• łyżka miodu 
• garść żurawiny 
• 2 łyżki pestek dyni
• pieprz

Przygotowanie: 

1. Brukselkę, marchew i dynię kroimy, a następnie skrapiamy oliwą. Pieczemy 15 minut w 180 st. 
2. Do upieczonej marchwi, dyni i brukselki dodajemy żurawinę i pokrojone jabłko. Pieczemy jeszcze 10 minut.
3. Z soku, miodu, 2 łyżek oliwy, soli i pieprzu robimy sos. Polewamy sałatkę. Posypujemy pestkami dyni.
   Nasza rada! Jeśli podpieczemy pestki na suchej patelni wydobędziemy z nich pełniejszy smak.

Curry z warzyw korzeniowych

Składniki:

• 1 kg warzyw korzeniowych
• papryka czerwona
• łyżka startego imbiru 
• 2 łyżki sosu sojowego
• 2 łyżki oleju
• pieprz
• łyżeczka curry 
• puszka mleka kokosowego
• puszka krojonych pomidorów bez skóry
• sok wyciśnięty z cytryny lub limonki

Przygotowanie:

1. Warzywa kroimy w kostkę i smażymy na oleju. Przyprawiamy curry, pieprzem, podlewamy 1/2 szklanki wody i dusimy 7 minut.
2. Wlewamy mleko kokosowe, pomidory i sok z cytryny. Dusimy 15 minut, dodajemy sos sojowy i dusimy jeszcze 5 minut. Podajemy z posypane posiekaną natką.

Zapiekanka floretyńska

Składniki:

• 2 ziemniaki
• cebula
• marchew
• 1/2 selera
• 5 łyżek szczypiorku
• 2 jajka
• olej
• sól
• pieprz

Przygotowanie:

1. Ziemniaki i seler obieramy i kroimy w plastry.
2. Marchewkę porządnie szorujemy i także kroimy w talarki
3. Warzywa wkładamy do naczynia żaroodpornego wysmarowanego olejem. Doprawiamy solą i pieprzem. Skrapiamy olejem. Przykrywamy folią aluminiową i pieczemy w 200 st. ok. 40 minut, a potem bez folii ok. 10 minut.
4. Wbijamy 2 jajka, posypujemy szczypiorkiem i zapiekamy jeszcze ok. 5 minut, aż jajka się zetną.

Placki warzywne

Składniki:

• 3 ziemniaki 
• 2 marchewki
• pół pora
• pól selera
• 2 jajka
• 3 łyżki mąki ziemniaczanej
• sól
• pieprz
• olej
• jogurt
• łyżka posiekanego koperku
• zmiażdżony ząbek czosnku

Przygotowanie:

1. Ścieramy na tarce obrane ziemniaki, seler, por i marchwie. Mieszamy z cukinią.
2. Dodajemy mąkę, jajka. Doprawiamy solą i pieprzem.
3. Smażymy placki na rozgrzanym oleju.
4. Z jogurtu, koperku i czosnku robimy sos. Podajemy z plackami.